Ter land, ter zee, maar niet ter lucht, was eigenlijk de bedoeling. Maar de regering van Myanmar wil daar helaas niet meer aan meewerken... dus is het voor toeristen vrijwel onmogelijk om over land Myanmar in en uit te reizen. Vanaf Bangkok dus maar in het vliegtuig gestapt, en toen we goed en wel op hoogte waren, werd zo ongeveer de landing al weer ingezet en stonden we in no-time op het glimmende vliegveld van Yangon. Een veel luxer vliegveld dan we hadden verwacht, aangezien Myanmar op plaats 13 staat van de armste landen ter wereld. Gelijk een van de voornaamste redenen waarom de bevolking het niet zo op de regering heeft; geld blijft nogal plakken bij de overheid of het wordt gespendeerd aan te dure vliegvelden of het bouwen van een nieuwe hoofdstad in the middle of nowhere (inclusief 6 baanswegen en dure shoppingmalls die vrijwel niet gebruikt worden), die dan natuurlijk in militair opzicht wel erg tactisch ligt... Maar nogal zuur dus voor de gemiddelde familie die moet rondkomen van nog geen euro per dag en daar natuurlijk niks mee opschiet...

De bevolking is trouwens ??n grote multiculti mix. De sfeer is echt totaal anders dan in buurland Thailand en lijkt veel meer op Bangladesh (jeuh!). Alleen zijn er in verhouding meer Aziatische dan Indiaas uitziende mensen, al zijn de Indiase/Bangladese invloeden duidelijk aanwezig. Voordeel is dat we tegen verwachting in weer eens wat heerlijke curry's konden eten :-) Bijna alle mannen dragen weer een longyi (een soort instap rok) en de vrouwen een wikkelrok, er worden veel Myanmarese sigaren gerookt (cheroots) en er rijden de meest schitterende voertuigen rond waarvan een groot deel nog uit de 40er (oorlogs-) jaren stamt, en overal vandaan komen waardoor de sturen zowel links als rechts zitten... Tel daar bij op een rare regering, die zoveel mogelijk buitenlandse invloeden buiten houdt, en je hebt het Cuba van het verre Oosten of zoiets, niet dat we ooit in Cuba zijn geweest. Eigenlijk natuurlijk andersom; Cuba is het Myanmar van het westen!

Geen buitenlandse invloeden betekende geen mobiel bereik voor ons. Waren we gewend dat in Azi? iedereen met een mobiel rondloopt, zelfs in Bangladesh, in Myanmar is dat echt nog maar een handje vol mensen (een simkaart moest in 2008 nog $1000 kosten). Wil je als toerist internationaal kunnen bellen, dan moet je een simkaart kopen a $60 wat wegtikt met ruim 1,5 euro per minuut... En dan schijn je ook nog een slechte verbinding te hebben, niet aan beginnen dus! Ook doet de regering zijn best om zo veel mogelijk internet sites te blocken (yahoo mail, gmail, hotmail, facebook, msn, onze weblog?!, etc...). Gelukkig zijn er voor de meeste een hack en gebruikt de lokale bevolking niet geblockte alternatieven. Internet is dan ook onwijs populair en zijn er zelfs in de meest kleine dorpjes hordes aan internet caf?s. Je vraagt je wel af waarom, want internet is echt enorm brak! Meer dan de helft van de tijd is er helemaal geen connectie en als er dan connectie is, ?n je geluk hebt, hoef je maar een kwartier te wachten tot je mail geopend is... Maar ook daar is een oplossing voor, doet internet het niet dan ga je gewoon gamen in ??n van de vele gameshops, waar rijen playstations en xboxen opgesteld staan en waar zelfs de jonge monniken geen weerstand aan kunnen bieden! Monniken doen hier trouwens wel meer dingen die in andere landen niet mogen, zoals roken en motor rijden...

Maar goed, eerst even terug naar onze eerste dag. Nadat we na aankomst een schitterend hotelkamerhok (natuurlijk zonder raam) gevonden hadden, moesten we eerst een ander regering gerelateerd probleem oplossen. Geen bemoeienissen met het buitenland betekent ook geen pinautomaten... en moet je dus van te voren bedenken hoeveel je nodig hebt voor vier weken en dan dollars inslaan. Dat stukje hadden we dus gedaan, maar dan is het nog zo dat sommige dingen alleen in dollars en andere alleen in Myanmar kyat betaald kunnen worden. De beste koers krijg je in Yangon, dus zonder enige kennis van het land een wilde gok wagen van hoeveel we wilden wisselen. Toen we daar uit waren moesten we op zoek naar een goede ruil. Op naar de markt en horen wat de money-exchangers ongeveer wilden geven. Maar toen bleek dat de markt op maandag dicht was.... Vlak bij de markt kwamen we ??n van de vele 'geldmannetjes' op straat tegen en die beloofde ons een goede koers in zijn shop, die later weer de shop van zijn baas werd. Een heel klein vaag winkeltje, maar ach die heb je hier meer dan voor Nederlandse begrippen gewone winkeltjes, dus wij naar 'binnen'. Keihard onderhandeld en uiteindelijk onze vraagprijs gekregen, goed bezig!! En toen kwamen de stapels geld, 540.000 kyat in briefjes van 1000. Er zijn ook briefjes van 5000 maar die zijn niet echt populair, want, zeggen de locals, als je dan 1 briefje verliest ben je gelijk 5000 kyat kwijt... klopt als een bus natuurlijk, maar wij hadden ze wel handiger gevonden. Goed natellen natuurlijk, en alles leek wonder boven wonder gewoon goed. Toen was het onze beurt om de dollars tevoorschijn te toveren. En we hadden ze amper uit de tas of ze werden al bijna uit onze handen gegraaid door drie man die ons heen stonden en begonnen te zeuren over dat er iets niet goed was in sommige briefjes. Uiteindelijk hadden ze zoveel gewisseld dat ze zes goede biljetten hadden. Gelukkig alles gelukt. Dachten we...val hadden we er een beetje een raar gevoel over. Elske dacht te zien dat we zelf te weinig dollars over hadden, dus buiten gelijk nageteld... misten we gewoon 100 dollar! Dus wij weer terug... 'We want to speak to your boss!' ja ja geen probleem, ga maar even zitten. En daar zaten we dan, en omdat we het bijna niet geloofden (en ook niets gemerkt hadden), nog maar een keer geteld, maar het was echt weg. Wij verteld wat we hun toch echt verdachten van diefstal en de baas wilden spreken. Hun reactie: weten jullie het zeker dat je het hier bent kwijt geraakt... echt heel zeker? Ehh, ja, we weten het zeker, heel zeker! Toen werd de baas gebeld. En even later kregen we 700 dollar in de handen geduwd. Huh... En toen moesten we ineens onze kyat inleveren... oftewel ze gaven gewoon toe dat hun 700 dollar hadden genomen terwijl wij er maar 600 hadden willen geven... Ja daag, wij hadden net een goed deal gesloten, gaan we de kyat toch niet weer teruggeven.... wij willen gewoon 100 dollar terug. Toen begonnen ze er over dat het slecht zaken doen was met ons. De grappenmakers! Uiteindelijk zijn we weggelopen met 100 dollar in de hand en alle kyatjes in de tas. Gelukkig hoefden we niet te rennen of te testen hoe hard we nu eigenlijk echt kunnen slaan ;-) En wij hadden nog wel van iedereen gehoord dat de mensen in Myanmar zo aardig en eerlijk waren... zijn ze ook wel hoor! Maar beware of the money-exchangers (wij spraken andere mensen die echt voor $170 de zak in waren gegaan). Grappig is ook dat de dollar briefjes zo ongeveer nieuw moeten zijn, willen de mensen ze aannemen. De kyats daarentegen zijn vaak zo brak dat ze van ellende uit elkaar vallen... Vallen ze echt uit elkaar dan stoppen ze ze gewoon in een plastic zakje en dan kunnen ze weer jaren mee!

Dus als een soort van gangsters met grote stapels kyats waren we klaar om Yangon te verkennen. Waar nog verschillende Engelse koloniale gebouwen staan en echt enorm veel tempels en stoepa's. En in bijna elke stoepa ligt een haar of een tand van de Boeddha... dat je je bijna afvraagt wat voor een harig monster de Boeddha geweest moet zijn ;-) Een andere specialiteit van Myanmar is het bouwen van enorme Boeddha's. De eerste was een liggende Boeddha die in een golfplaten schuur moest liggen. Wij zagen wel een enorm golfplaten gebouw, maar we dachten dat die te groot was... maar de liggende Boeddha was echt gigantisch! En in het klooster er tegenover hebben ze een enorme zittende Boeddha! Daarna was het tijd om de enorme gouden stoepa te gaan bekijken die boven Yangon uittorende: Shwedagon Paya. De meest heilige plek van Myanmar. En dat is precies wat deze plek zo speciaal maakt, buiten het feit dat het echt een gigantische gouden stoepa is met een hele verzameling aan kleinere stoepa's en tempels er omheen, leeft het Boeddhisme hier echt. Hordes mensen lopen rond de stoepa, branden wierook/kaarsen, wassen beeldjes en bidden voor een van de vele Boeddhabeelden. 's Avonds is alles mooi verlicht, wat het allemaal een heel speciale sfeer geeft, erg indrukwekkend! Al was de disco/kerstverlichting rond de Boeddhahoofden wat overdadig vonden wij... maar dat is een kwestie van smaak zullen we maar zeggen.

Bago is een klein nogal Indiaas aandoend stadje, maar met een hele hoge concentratie aan tempeltjes, stoepa's en Boeddha's! Helaas moet je voor veel dingen een government-fee betalen. Wij hadden uiteraard geen zin om de government te veel te sponsoren, die nou niet echt heel goed voor zijn volk zorgt (al schijnen er sinds de verkiezingen afgelopen november wel wat minderheden ministers in de overheid te zitten) en dan drukken we ons nog zachtjes uit. En het mooie is, de lokale bevolking weet wel een manier om je alles te laten zien zonder die government-fee te betalen. Nadat we in ons hotel, dat nogal op een garage leek, een extra gratis ontbijt hadden gekregen (ontbijt zit bijna altijd bij de hotelprijs in wat ook wel relaxt was voor de afwisseling) gingen we op pad met de motor, met chauffeur deze keer. Elske zat achterop bij de hoteleigenaresse, een nogal woest wijf en zo reed ze ook. Shortcuts dwars door kloosters, kleine jongetjes op de fiets om ver rijden en de motor gewoon naast de stoepa parkeren, gebeurde allemaal zonder blikken of blozen en met snelheden die toch wel wat hoger lagen dan gemiddeld... Rogier's chauffeur reed beduidend relaxter. Om de government-fee te ontwijken moesten we bij veel dingen echt heel stiekem naar binnen via de achterpoort: snel snel, foto maken en weer weg, voordat je gepakt wordt! En dan snel weer op de motor naar de volgende tempel. We konden dus niet overal rustig rondkijken, maar wat het was wel erg grappig... al waren we wel een keer gespot, maar werden we gelukkig niet achtervolgt door het leger ;-) Ook is er in Bago een klooster waar ze een enorme python hebben, waarvan ze geloven dat dit een re?ncarnatie is van een monnik. En dat beest is echt enorm, zijn lijf is zeker 30cm dik. De mensen aanbidden het dier van heel dichtbij en offeren geld en parfum (?). Blijkbaar wordt hij goed gevoed...

In tegenstelling tot het nogal chaotisch aandoende Bago was Mawlamyine echt heel erg relaxt. Het is hier echt alsof de tijd ruim 60 jaar terug gezet is, want er rijden nog legio oude Chevy trucks uit de oorlog rond en waarschijnlijk net zulke oude knal oranje tuk-tuks en meer van dat soort spul. In de omgeving is de Nwa La Bo, of te wel 'the golden rock', niet de meest bekende golden rock, want die kun je alleen zien als je de government sponsort en dat doen we dus niet. Nadat we redelijk verdrukt waren tijdens de songthaew rit, bleek er naast ons nog maar ??n ander iemand uit te stappen, blijkbaar waren we aan de late kant?! Uiteraard, zoals elk professioneel Boeddhistisch pelgrimsoord, staat de Nwa La Bo boven op een berg. Nu gaat er truck naar boven, maar om die met z'n drie?n af te kopen was nogal duur, dus lopen naar boven. Een wandeling als vanouds! Uiteindelijk bleken het maar twee uurtjes, maar het was wel echt steil de berg op en ook nog eens in de brandende zon! Echt heel warm. Onderweg lekker gefantaseerd over een goed koude cola met schijfje citroen, die ze kwamen brengen nadat ze de ligstoelen voor ons klaar hadden gezet en een monnik ons met een waaier koelte zou toewuiven. Nou ja, dat gebeurde dus niet, al was er zo waar cola te koop, helaas niet koud en de ligstoelen hebben we helemaal niet gezien... maar de onwijs zoete fantasy drankjes gingen er erg goed in! Daarna de laatste trapjes naar de golden rock zelf.
Eigenlijk is het er niet ??n, maar zijn het drie stenen, die op een of andere manier niet onder invloed van de zwaartekracht zijn. Het lijkt alsof ze maar een beetje willekeurig op elkaar gestapeld zijn en nog blijven staan ook! Dus hebben ze bovenop ook nog een stoepa gebouwd. Uiteraard ligt volgens de legende in de middelste steen weer een haar van de Boeddha, zodat inmiddels de stenen vol geplakt zijn met bladgoud die de pelgrims aanleveren. Best wel bijzonder en ook nog eens een mooi uitzicht vanaf de top. Al leek het in eerste instantie dicht te trekken en begon het zelfs een beetje te regenen... zoals wij wel vaker op de top hebben... maar uiteindelijk konden we toch nog wat mooie plaatjes met blauwe lucht schieten. En werd de wandeling naar boven toch nog beloond :-)

Voor de terugweg toch nog maar even gevraagd naar de afsnijroute, maar die bleek er helaas niet te zijn. Maar we mochten wel met de locals mee op de truck over een 'half' uur. Eerst konden we dan nog mooi wat eten (we hadden net zelf lunch gehad, maar ok), grote borden vol met een speciaal seizoensgerecht waarvan we de naam vergeten zijn (kokos, gember, bruine rijst, nootjes en ??), watermeloen, cake en thee werden er voor ons neergezet. En daar zaten we dan op de grond, terwijl de hele groep locals naar ons aan het kijken was. Zo bijzonder zijn we toch ook weer niet?! Daarna mee op de truck! Een open laadbak, voorzien van bankjes die voller dan vol worden gepropt. Een toen steil de berg af. Rogier lag gelijk met zijn knie?n op de grond... want de bankjes waren zo krap dat je niet normaal kon zitten. Het was net de achtbaan in de Efteling, compleet met gegiechel en gegil en kotsplekken van de vorige rit. Echt zo grappig!!! Rogier werd stevig vastgehouden door de dame achter hem bij schouder en middel en af en toe zo ongeveer naar achter getrokken als we een stukje bergop gingen... Met enigszins verdrukte benen kwamen we veilig beneden aan. Beter dan de python!

Scenic boottochtjes zijn natuurlijk altijd leuk. Alleen moet je wel weten waar de boot vertrekt. Bleek dat de lonely planet niet meer helemaal bij de tijd was (wel helemaal in de stijl van Mawlamyine overigens). En dus stonden we zo maar bij de verkeerde pier. Eerst geloofden we er niets van omdat we het de vorige dag nog gevraagd hadden... we dachten toen dat ze bedoelden dat we alleen ergens anders een kaartje moesten halen. Wij zo ongeveer alle pieren afgelopen, bleek ie heel ergens anders te zitten. Gelukkig konden we bij een andere toerist in de tuk tuk springen en kwamen we nog op tijd bij de toeristen boot aan. De boot wordt door locals eigenlijk helemaal niet meer gebruikt, behalve voor de tussenliggende dorpjes. De bus gaat sneller en is goedkoper... Maar de omgeving is wel erg mooi en hoe dichter we bij eindbestemming Hpa-an kwamen hoe mooiere karstbergen er tevoorschijn kwamen! Op de hoogste berg die we zagen stond een klooster... hmmmmz is dat niet waar we morgen naar toe wilden....

Tja, uiteraard hadden we die uitgezocht! Samen met de Medelander C?line (Nwa la Bo beklimster en een paar dagen reisbuddy) met de songthaew naar de voet van de berg. Er zaten ook wat vrouwtjes in de wagen die nieuwsgierig naar ons waren. Uiteindelijk begonnen ze te 'vragen' wie bij wie hoorde, of Rogier soms twee vrouwen had (toen had Rogier nog wat aanzien) en hoeveel kinderen we hadden. 'Wat? Geen kinderen?!!' Zij hadden er alle twee 7!! En toen begon het gesmoezel en de blikken. Tja geen kinderen, dat moet toch wel aan de man liggen... Toen weer tegen Rogier, dat ie maar flink moest bidden als we boven bij het klooster en de stoepa waren! Twee uurtjes traplopen de berg op, we hebben erger gehad! Al was het een behoorlijke klim, maar het uitzicht was weer mooi! Maar voordat we daarvan mochten genieten, moesten we met onze bezwete hoofdjes eerst 20 keer op de foto met een stel studenten. Elkaar de foto's toe mailen hebben ze nog niet begrepen... dus met elke camera die er te vinden was moesten er foto's gemaakt worden. Jongens, mag ik eerst even bijkomen alsjeblieft...? De tocht naar beneden was n?g steiler dan omhoog. Respect weer voor de mannen die allerlei spullen omhoog droegen met hun hoofd. We hebben het al vaker gezien, maar het blijft bijzonder.

's Avonds zijn we maar weer teruggegaan naar hetzelfde restaurantje als de avond er voor. We hadden nog steeds niet echt iets anders gevonden wat rond onze etenstijd nog open was. Alles sluit onwijs vroeg of zo. En of het nu een echt restaurantje was weten we ook niet. Al die keren dat we er waren, at er niemand anders en het enige wat er gebakken werd waren een soort pannenkoeken, wel erg lekker, met suiker! Maar voor ons stuurde moeders de vrouw haar zoon steeds 'de keuken' in en kregen we gebakken rijst met groente en een gebakken eitje en soms nog een een gratis salade. En aangezien ze steeds welkomend begon te glimlachen als ze ons weer zag verschijnen, vonden wij het wel prima en hadden we zeker geen zin om bij zo'n typische toeristentent te gaan eten die pretenderen echt Myanmar food te verkopen. Echt Myanmarees eten bestaat vooral uit curry's, en dan vooral met veel vlees erin en weinig (lees: geen) groente. Daarnaast worden er wel veel salades gegeten (helaas hebben we de salade van theeblaadjes gemist) vaak met een lekkere pinda-dressing en ipv van noodlessoep wordt er veel noodlessalade gegeten. Ontbijten doen de mensen het liefst met een soort currysoep of pannenkoek. Daarnaast wordt er veel Indiase thee oftewel chai gedronken en krijg je bij je eten overal gratis Chinese thee en wordt er in het algemeen veel leentje buur gedaan uit de Indiase en Chinese keuken.

Karstbergen staan meestal garant voor grotten. Dus de volgende dag op grottentocht. Als eerste waren twee grot-tempels aan de beurt. Bij de eerste zaten de muren vol geplakt met duizenden klei afbeeldingen van Boeddha en andere figuren. Nu al indrukwekkend, maar door een cementfabriek in de buurt is heel veel van de muren getrild door dynamietontploffingen. Dus daarvoor moet het er nog veel indrukwekkender uit gezien hebben! Echt weer een keer wat anders! Daarna was de Saddar grot aan de beurt. Het moest een soort donkere helse ervaring worden, maar de groep voor ons had een donatie aan het klooster geschonken en die hadden voor hun gemak dus maar even de lichten aangeknald. Weg duistere sfeer... Aan het einde van de grot ligt wel een idyllisch meertje waar je een boottochtje kunt doen en je onder een andere berg door kunt varen om bij een tweede al net zo relaxt meertje uit te komen.

En toen was het weer tijd voor een busrit! Eerst terug naar Yangon waar we tegen de avond aankwamen en Celine gedag hebben gezegd. En toen gelijk door naar Bagan, waar we om 4 uur 's nachts, een klein beetje moe, aankwamen. Eerst maar ff een tukkie gedaan voor we op tempeljacht gingen. Nou ja, jacht... Je komt zo ongeveer om in de tempels hier! Een vrij uitgestrekt gebied met meer dan 4400 tempels, waarvan de oudste als ruim 900 jaar oud zijn. Helaas zijn vele verwoest door de Mongolen of Chinezen, daar zijn ze niet helemaal over uit. En daarna is veel gewoon in verval geraakt of verwoest door de aardbeving. Maar nog steeds staan er veel en erg mooie tempels en in sommige zijn de schilderingen aan de binnenkant nog goed bewaard gebleven. Je kon hier met een paardenkar rondgereden worden, maar sportief als we zijn hebben we lekker zelf gefietst. Met een klein beetje spijt op de soms toch wel erg mulle zandpaadjes haha. Uiteraard moesten wij ook nog wat experimenteler de wat meer afgelegen tempeltjes gaan bekijken. We weten nu precies waarom daar niet zoveel mensen komen... je moet eerst door een soort mijnenveld van doornen die dwars door onze slippers gingen... auw auw! Uiteraard was de tempel daarna extra mooi en extra voordeel we werden deze keer niet achtervolgt door een van de vele verkopers van zandschilderingen.

Zoals in wel meer Aziatische landen is het huidige Boeddhisme in Myanmar verweven met het vorige geloof van het land. Voordat Boeddhisme werd opgedrongen door ??n van de koningen van Bagan geloofden de mensen in Myanmar alleen in Nats. De Nats waren voordat ze stierven gewone mensen en na hun dood werden hun geesten een soort van beschermheiligen voor bijvoorbeeld de kinderen, de dronken lui, etc. Er zijn 36 erg belangrijke Nats die als een soort van goden aanbeden werden. Veel van hen hadden hun oorsprong in Mt Popa en wij dachten dat het aanbidden van Nats hier nog erg zou leven... Of waren we te veel gewend met het levendige Shwedagon Paya? Helaas wat hier vooral erg leefde waren de, oh zo brutale apen. Zo brutaal en agressief hadden we ze nog niet eerder gezien. En soms werd je zo ongeveer aangevlogen als je te dicht langs een aap en zijn net gestolen kroepoek liep. De tempels boven de berg, die er van een afstandje trouwens wel erg spectaculair uitziet, waren vooral Boeddhistisch en alleen een tempel aan de voet van de berg was helemaal gewijd aan de 37 Nats. 37? Ja toen de koning Boeddhisme wilde introduceren merkte hij dat dit niet ging lukken zonder de Nat te integreren. Dus introduceerde hij een 37ste Nat, die de koning van de Nats was. Deze was gebaseerd op Hindoe god Indra, welke onderdanig was aan de Boeddha en dat werkte...

Na Nepal hebben we onze kaarsen niet meer nodig gehad, maar hier in Myanmar valt als vanouds de stroom heel regelmatig uit. De maatschappij draait echter onverstoorbaar door en in Bagan knipt de kapper gewoon bij kaarslicht :D Ook hebben veel hotels en andere gebouwen enorme schakelborden met hendels, lampjes, metertjes etc. Het lijkt bijna op de binnenkant van een oude onderzee?r... maar het blijkt om stroom om te leiden van de generator, of zoiets, te zijn... als...... ze ....... die... ten....min...ste.. hebb.....e......n.......